Thăm các di tích ở Hồi Oa.

Sáng ngày 6 tháng 1 năm 2013. Từ Cao Lãnh đi phà sang Sa Đéc, quẹo trái về hướng Lấp Vò. Đường hẹp, nhưng tốt. Hỏi thăm dân địa phương đường vào xã Long Hưng A.

Chợ Nước Xoáy

Chợ Nước Xoáy nằm trên địa bàn ấp Hưng Mỹ Tây, xã Long Hưng A huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp. Theo sông Nước Xoáy ngược về hướng bắc độ vài trăm thước có ngôi một miếu gọi là Cao Hoàng miếu.  Trước miếu có một cây da lớn độ bốn người ôm, tương truyền là “cây da bến Ngự” nơi chúa Nguyễn Ánh thường ngồi câu cá. 

Diện tích ngôi miếu khoảng 20 mét vuông, dường như được xây lại trong thời gian gần đây, trong miếu bày trí khá đơn giản với bức chân dung của vua Gia Long và tấm bài vị ghi tên họ ngài bằng chữ quốc ngữ. Một cụ bà gần đó cho biết, trước đây chỗ này có ngôi miếu cũ đã sụp đổ, mấy năm nay người dân hùn tiền cất lại để có nơi thờ tự. Trước cửa miếu còn cặp lân sư bằng đá hoa cương khắc tên người hiến cúng vào năm 1922.

Cây đa Bến ngự

Phía trái ngôi miếu còn có một ngôi nhà xây dang dỡ. Theo dân địa phương đó là công trình của một nhà thầu xây dựng. Mấy năm trước ông đến địa phương làm cầu, thường ngủ ở dưới gốc cây da. Một đêm nọ ông thấy ánh hào quang từ trong miếu bay ra bèn đốt nhang vái cúng, rồi xuất tiền xây ngôi nhà cạnh miếu, mục đích làm chỗ nghỉ cho bà con phương xa đến viếng. Ngôi nhà đang xây dỡ dang, không biết lý do gì bị ngưng, rồi ông rời khỏi địa phương không thấy trở lại. (Theo mình nghĩ có lẻ do chính quyền địa phương cấm xây dựng, bởi giai đoạn này, tư tưởng bài bác vua Gia Long vẫn còn nặng nề, nhiều ông cán bộ gọi vua Gia Long bằng “thằng”)

Hàng năm vào ngày 18, 19 tháng chạp âm lịch, lễ cúng vua được tổ chức khá trang trọng, được xem như ngày “kỳ yên” ở ấp Hưng  Mỹ Tây, vài năm gần đây, dân từ vùng Lai Vung, Sa Đéc...cũng đến dự.

Cao hoàng miếu

Cũng trong ấp Hưng Mỹ Tây, cặp bờ sông Nước Xoáy đi về hướng bắc độ hơn cây số là đến khu mộ của Ông Bõ. Khu mộ nằm mé ruộng, trong đất gia đình ông Ba Vinh. Mộ  được xây bằng đá ong, trên gò đất đắp cao, gồm hai phần, với vòng thành có bốn trụ cao gắn búp sen, bức bình phong và phần mộ chính. Chếch về bên phải khoảng 10 mét là mộ con gái ông Bõ, dân gian gọi là mộ bà Hoàng cô), cũng được xây bằng đá ong với qui mô nhỏ hơn, không có phần tiền mộ. 

Huyền tích về ba Hoàng cô đã có ghi chép trong tài liệu Văn hóa Dân gian Miệt Sa Đéc (do Nguyễn Hữu Hiếu chủ biên, không nhắc lại). Câu chuyện cũng có vài dị bản khá thú vị ở phần kết.

Anh Nguyễn Hữu Út – cháu trực hệ của ông Bõ cho biết, hồi khoảng năm 1963, chính quyền Ngô Đình Diệm có cử người đến bàn với gia đình để tài trợ trùng tu khu mộ, nhưng bấy giờ vùng này đã là vùng giải phóng nên cha anh đã khéo léo từ chối. Hiện ngôi mộ ông Bõ đã hư hỏng phần nấm còn mộ của Hoàng cô cũng  đã xuống cấp, sụt lún nhiều chỗ.

Di tích Cao hoàng miếu và câu chuyện ông Bõ còn rất nhiều điều thú vị, sẽ kể tiếp ở hồi sau.