VÒNG KIM CÔ VÀ... "TỰ SƯỚNG"

Hôm qua, chi hội Văn khai mạc trại sáng tác bút ký, một dạng “trại viết bỏ túi” chỉ trong dòng 2 tuần lễ. Nhưng để cho hoành tráng, BTC đã sắp xếp 3-4 bài tham luận về kinh nghiệm viết Ký. Kinh nghiệm đâu chẳng thấy, chỉ thấy các bài tham luận ngoài chuyện “ tự sướng” với cái tôi của mình, còn lại là những lý luận theo kiểu Ký là gì, ký văn học đặc trưng như thế nào, bố cục, chữ nghĩa ra sao…Nghe mà nhức đầu. Chẳng biết hồi xưa ông Vũ Trọng Phụng, Nguyễn Tuân hay Hoàng Phủ Ngọc Tường có quan tâm chuyện đó hay không khi đặt bút viết những bài ký sự sống mãi với thời gian. Hay xa hơn, ông Nguyễn Liên Phong ghi chép Nam kỳ phong tục nhơn vật diễn ca (XB 1909) bằng thể văn vần có được xếp vào thể…Ký.

Biểu mình phát biểu kinh nghiệm, chẳng có kinh nghiệm gì cả. Tự dưng tròng cho mình một cái vòng kim cô với những nguyên tắc theo kiểu của các nhà lý luận thì không chơi, chỉ biết chọn đề tài, tiếp cận và viết…Thế thôi. Có điều những bài viết có liên quan đến những vấn đề liên quan lịch sử thì nên thận trọng, nguyên tắc là không ném những kiến thức sai trái vào trang viết, như tình trạng phổ biến hiện nay.

Còn xã hội hiện tại có nhiều vấn đề hết sức trăn trở, bức xúc, nhưng viết rất khó, không phải khó cho người viết mà khó cho BBT. (cân nhắc đăng hay không dám đăng)

Hiện thực đang phơi bày với nhiều vấn đề gay góc. Xã hội thì “ra ngỏ gặp du côn” (trộm cướp, giật dọc, đâm chém). Nông thôn thì nông dân làm ra lúa nhưng vẫn nghèo. Trồng cây ăn trái thì như đánh bạc, nay trồng mai đốn. Tình trạng bỏ quê lên Sài Gòn, làm thuê kiếm ăn ở các xí nghiệp thật tàn nhẫn; có xã không còn thanh niên, đám cưới kiếm vài chục thanh niên bưng mâm quả không có.... Đời sống văn hóa xuống cấp, không có chuẩn mực, mất phương hướng. Các giá trị truyền thống thì bị phá vỡ từng mảng. Đang hình thành  một lớp thanh niên chỉ biết kiếm tiền và hối hả hưởng thụ những gì có được, thậm chí hưởng thụ theo kiểu “trả góp”.

Rồi môi trường bị huỷ hoại. Nông thôn bây giờ tìm đâu ra nhưng dòng sông con rạch để chiều chiều nhảy xuống tắm, nô giỡn...Hồi xưa vào mùa nước nổi thì bơi xuồng giăng lưới, giăng câu, bắt ốc. Còn giờ thì cua ốc bán ngoài chợ cũng toàn đồ nuôi. Đi đâu cũng gặp rác. Cái kỷ nguyên đồ nhựa này xem ra sẽ còn trả giá sau nhiều thế hệ nữa.

Còn nhiều chuyện để nói, để viết. Song muốn phơi bày hết những bức tranh xám xịt đó cần phải có bản lĩnh. Bản lĩnh từ cách thức tiếp cận vấn đề đến việc bộc bạch tâm tư - điều này thể Ký cho phép. Còn bài viết có đăng được hay không thì…để đó. Không khi này thì khi khác vậy. Chứ đừng viết chung chung, nhàn nhạt, hay lộng giả thành chơn rồi tự sướng.